An Itum na Karnero

Orihinal na sinurat ni Italo Calvino an halipot na osipon na ini sa tataramon na Italyano asin Binikol ni Kristian Cordero

Pagbabanggi, minaluwas sinda gabos sa saindang mga harong, winawalalat ining bukas, dara an saindang mga susi asin mga ilawan tanganing habonan an kataid nindang mga harong. Mabalik sinda sa pagsirang na kan saldang, dara-dara an saindang mga hinabonan asin mahihiling ninda an mga harong ninda nahabonan naman.

Kaya an gabos maogma sa arog kaidtong sistema. Mayong nawawaran, ta an kada saro minahabon sa saiyang kataid na mahabon man sa iba pang harong, sagkod na an kagsadiri kan huring harong makahabon duman sa enot na harong kan parahabon. Arog kan dapat na laoman, an sistema kan barakalan sa bilog na nasyon, gabos darayaan sa parte kan parabakal asin kan mga paratinda. An gobyerno sarong organisasyon nin mga kriminal na minahabon sa saindang nasasakopan. Sa mga nasasakopan man, mayo man ibang kamawotan kundi an huthuton an gabos sa gobyerno. Kaya an buhay sa nasyon na idto pasil asin daing kariribokan. Mayong mayaman, mayong tios.

Sarong aldaw, dai ta aram kun napano, may sarong matanos na tawo an nakaabot sa lugar asin duman na nag-erok. Pagbabanggi, imbes na magluwas asin darahon an saiyang laagan asin daso, natiun sana siya sa saiyang harong, tanganing magsigarilyo asin magbasa nin mga nobela.

Kaya kan nag-abot an mga parahabon asin nahiling ninda na may ilaw sa laog kan harong kan matanos na tawo, dai na ini nagdaragos.

Nagpadagos ini nin pirang aldaw. Dangan nin huli sa obligasyon, dinulok na kan mga parahabon an matanos na tawo. Tinugal kan mga parahabon an matanos na tawo na kun habo kaining may mangyari sa saiyang buhay, bako ining rason tanganing pugulan an ibang parahabon kan saindang paghabas. Kun dai siya mahali sa saiyang harong pagbabanggi, may sarong pamilya na mayong makakan sa sunod na aldaw.

Sa arog kaidtong argumento, dai nakagirong an matanos na tawo. Kaya nagluwas naman siya pagbabanggi asin minapuli pagkakaaga siring kan gabos na mga parahabon. Alagad, dai siya naghabas ta matanos ngani siyang tao. Mayo kitang magiginibo sa saiyang katanosan. Imbes na maghabon, nagduman an matanos na tawo sagkod sa pinakaharayong tuytuy asin duman hiniling niya an sulog kan tubg sa irarom,

Pag-abot niya sa saiyang harong, nahabonan na ini.

Dai pa tapos si semanang idto, kan nawaran na kan gabos niyang pirak an matanos na tawo. Mayo siyang makakan, asin daing laog na an saiyang harong. Alagad bako ini an problema ta sadiri niya man sana an kaipuhan na basolon. An problema iyo na an pagigin niyang matanos an nakapabaldi sa kadaklan, nakaparibong kan sistema. Ta nin huli ta itinugot niyang an saiyang harong habonan na dai naghahabon sa iba, igwang sarong harong na dai nahiro: an harong na dapat kuta hinabonan kan matanos na tawo.

Pakalihis nin pira pang aldaw an mga tawo sa harong na dai nahahabonan, orog nang nagyaman kisa sa iba asin habo nang maghabon. Asin tanganing mas orog na gibohon na komplikado an sitwasyon, si mga tawong dapat na mahabon duman sa harong kan matanos na tawo, nagpuon naman na magtios. Ta mayo naman mahahabas.

Sa paglihis pa nin pirang aldaw, an mga parahabon na nagin nang mayaman, nag-arog naman sa gawi kan matanos na tawo na minaduman sa harayong tuytuy pagbabanggi asin naghiling naman kan sulog kan tubig sa irarom. Mas orog nang naging maribong ta kadakul nang nagigin mayaman mantang kadakul naman an nagtitios.

Ngonyan, nahiling kan mga mayayaman na kun padagos sindang magduman sa tuytuy pagbabanggi, maabot an panahon na sinda naman an matios. Kaya nag-isip sinda nin plano: " Bayadan ta an mga nagtitios na maghabon para sa satuya." Kun kaya naghimo sinda nin mga kontrata, reglamento sa pagpapasweldo asin porsyento. Alagad parahabon pa man sinda gabos. Hinihingowa pa man nindang dayaon an kada saro. Asin siring kan nakatagamang mangyari, an mayayaman orog pang nagyaman, an mga tios orog pang nagruro nin nagruro.

Pira sa mga mayayaman an orog na nagyaman na dai na ninda kaipuhan maghabon o magmanda sa ibang tawo tanganing maghabas.  Alagad kun mag-untok sinda nin paghabon, sinda man magiging tios, ta an tios padagos pa man na naghihingowang makabalos sa sainda. Kaya an ginibo kan mga mayayaman, kuminua sinda kan pinakatios na tawo sa mga nagtitios tanganing bantayan an saindang mga pagrorogaring laban sa iba pang nagtitios. Pagkatapos kaini nagkaigwa na nin pulisya asin mga karsel sa nasyon na idto.

Dikit sanang taon, puon kan pagbutwa kan matanos na tawo, na an mga tawo sa nasyon na idto nagpundo na  sa mga orolay tungkol sa paghahabon asin kun pano sinda nahabonan. An orolay na ninda ngonyan iyo kun siisay an mayaman asin siisay an tios. Alagad gabos sinda parahabon pa man giraray.

An solamenteng nabuhay na matanos na tawo sa nasyon na idto, iyo na idtong binanggit niyato sa pagpuon kan osipon na ini, asin sa dai nahaloy na panahon, nagadan naman an matanos na tawo nin huli sa gutom.

Technorati Tags: Features